МАН үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжиж, шинээр 150 мянган ажлын байр бий болгоно хэмээн 2016, 2020 оны сонгуульд Мөрийн хөтөлбөрөөр дамжуулан иргэдийн саналыг авсан. Гэтэл эсрэгээрээ хувийн хэвшлийнхэн үйлээ үзэж, хөрөнгө хүчээ шавхан босгосон үйлдвэрүүдийг дампууруулах шийдвэр гаргасаар байна. Үүнийг даган ажлын байрыг нэмэгдүүлэх биш найдвартай ажлын байрыг байхгүй болгож байна. Өөрсдөө үйлдвэр барьж чадахгүй байж болно. Бий болгосон үйлдвэрүүдийг битгий татаж унагаагаад бай л даа. Өөрсдөө ажлын байр нэмэгдүүлж чадахгүй байж болно. Бусдын бий болгосон ажлын байрыг битгий ниргээд бай л даа. Зах зээлийн шилжилтийн үед унаж, бүр үгүй болоод байсан газар тариалангийн салбарыг атрын аян зохион байгуулж, арав гаруй жил хүч, хөдөлмөр, хөрөнгө мөнгө зарж байж босгосон. Гэтэл импортын гурилыг татвараас чөлөөлснөөр татаад унагаачихсан. Гэтэл Засгийн газрын хуралдаанаар импортын зарим барааны гаалийн албан татварын хувь, хэмжээг тогтоох тухай Засгийн газрын 2015 оны 332 дугаар тогтоолд өөрчлөлт оруулж, импортын цементийн гаалийн албан татварын хувь, хэмжээг 20 хувиас таван хувь болгон бууруулав. Шалтгаан нь цементийн үйлдвэрүүд түүхий эдийн болон түлшний нөөцөө хангалтгүй бүрдүүлсэн тул энэ оны бүтээн байгуулалтын ажилд шаардагдах цементийн хомсдол үүсэх нөхцөл бий болоод байна гэжээ.
Үнэн хэрэгтээ шалтгаан нь ганцхан удаагийн сонгуульд үнэлгээ авах гэсэн эрх баригчдын башир арга. Дорноговь аймгийн Даланжаргалан суманд үйл ажиллагаа явуулж байгаа МАК цемент, Өргөн суманд үйл ажиллагаа явуулж байгаа Мон цемент гэх хоёр үйлдвэр нь хэдэн зуугаар ажлын байр бий болгож улсийн төсөвт татварын орлого бүрдүүлэн ажиллаж ирсэн. Баруун бүсийг цементээр хангаж байгаа Ховд эко цемент үйлдвэр ч мөн адил татвараа төлж, ажлын байр бүрдүүлэн ажиллаж байна. Одоо Монгол Улсад чамгүй хөрөнгө оруулалтаар боссон гурван үйлдвэр ингээд зогсоно гэсэн үг. Зогсдоггүй юм гэхэд алдагдалтай ажилласаар дампуурлын ирмэгт ирэх ийм л дүр зураг харагдаж байна.
Гурил ч ялгаагүй. Шалтгаан нь дотоодын гурил үйлдвэрлэгчид үнэ нэмсэн, ард түмэн үнэтэй гурил идэж байна гэх. Үнэндээ шалтгаан нь эрх баригчдын сонгууль угтсан нэг ажиллагаа. Ганцхан удаагийн сонгуулиар иргэдийн санал худалдан авах гэж бүхэл бүтэн газар тариалангийн салбараа татан унагаачихлаа. Үүнийг дагаад гурил үйлдвэрлэгчид ч дампуурна. Үүнийг дахин босгох гэвэл хамгийн багадаа 10 жилийн хугацаа, асар их хөрөнгө оруулалт шаардагдана. МАН-ын Засгийн газар ийм л дүүрчихсэн шийдвэр гаргаад сонгуульдаж сууна.
С.ДАНЗАН
