Хүссэн тэр хүссэн. Тэргүүн цайтал тэмүүлсэн. Нам ч сольсон, бие даан зүтгэж ч үзсэн, өндөр өндөр уулсдаа ч сөгдсөн, өргөн түмнээсээ ч гуйсан. Даанч бүтээгүй. Харин энэ цагийн өнгөн дээр лидергүй болсон АН-аас нэр дэвшээд ороод ирэв. Өнөөх “Мах барагдахад богтос ахлана” гэдэг болов уу, яав. Ховдчууд чухам нутгийнхаа хүү Ш.Адьшаад санал өгсөн үү, АН-д өгсөн үү гэдгийг таамаглах гээд ч яахав. Цаг хугацаа гэгч юуг ч үл өршөөх аугаа шид нэгэн өдөр шуудхан хэлээд өгнө биз. Чухам яах гэж, юуны тулд тэмүүлснийг өнөөдөр хэн ч тодорхойлж чадахгүй. УИХ-ын сонгуульд олон бүдэрсэн байдал, тэр их хүсэл тачаалаас нь харахад Монгол Улсыг байтугай дэлхий ертөнцийг өөрчлөх төлөвлөгөө түүнд байх учиртай. Өнөөдөр хараахан түүнийгээ дэлгээгүй байна гэж найдая. Хуульч мэргэжилтэй ч сэтгүүл зүйн салбарт сонирхолдоо дөрөөлөн ажиллаж байсан тэрбээр ажлынхаа гарааг Ховд аймгийн Прокурорын газарт Мөрдөн байцаагчаар эхлүүлсэн. Энэ утгаараа тэр гайгүй сайн эрэн сурвалжах сэтгүүл зүйн нэгэн автор байж болох байсныг ч үгүйсгэх аргагүй. Учир нь тэр Улсын дээд шүүхэд сурвалжлагч, Улсын Ерөнхий прокурорын газрын “Хууль ёс” сэтгүүл, “Монгол журам” сонинд Хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан нь үүнийг бататгана.
Гэвч гааль хэмээх их мөнгөний уурхай түүнийг хаашаа ч хөдөлгөөгүй нь ойлгомжтой. Энэ л мөнгөний уурхайд амьдралынхаа таван жилийг зориулсан нь дараалсан сонгуулийн эрсдэл даах хэмжээнд очдог гэдгийг учир мэдэх хүмүүс ярьдаг нь оргүй зүйл биш. Тэгэхээр УИХ-д олон удаа бүдэрсэн хөрөнгийн эх үүсвэр гаалийн байгууллагатай салшгүй холбоотой байж мэдэх юм. Гэхдээ тэр бизнесмэн хүн. “Ажнай” Д.Бат-Эрдэнэ, “АПУ” Г.Батхүү агсан, “Монгол глобал”-ын Б.Ганбаяр нартай ганзагын наймаа хийж явсан ч эндээс хөрөнгөө босгож чадаагүй, гаалиас босгосон гэх хардлага хаа хаанаа байдаг. Түүнчлэн Д.Эрдэнэбатыг Аж үйлдвэрийн сайдаар ажиллаж байх үед Жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас олон тэрбум төгрөгийн зээл авах, Г.Шийлэгдамбыг Эрүүл мэнд, спортын сайдаар ажиллаж байхад “Улаанбаатар мед” эмнэлэгт магадлан итгэмжлэл авах зорилгоор таван сая төгрөгийн авлига өгсөн гээд бизнесийн салбарт эрх биш “хөрөнгөлөг” мөр нь үлдсэн. Тухайн үед сайдаар ажиллаж байсан Д.Эрдэнэбат өдгөө хоригдож байна, Г.Шийлэгдамба авлигын хэргээр хоригдож байгаад суллагдсан гэхээр Ш.Адьшаа нарын олон хүний үлдээсэн хар мөр гэж хармаар.
Зүтгэсээн тэр, зүтгэсэн. Алдарт уяач болж хүртэл зүтгэсэн. Өнгөрөгч 2014 оны наадмаар хонгор соёолон түрүүлгэж, “Ховд аймгийн хөгжлийн төлөө сан”-г байгуулсан. Ингэхдээ нутаг зон олны хандиваар баруун бүсийн бурхан шашинтны төв Ганданпунцагчойлин хийд, 108 суваргыг босгож, аймгийнхаа иргэдийн хуралд хүлээлгэж өгсөн төдийгүй шашны сургуульд хүртэл хүүхэд сургасан гэх мэт ашиг тус багатай ч хүнд танигдах гэж хичээсэн. Ийнхүү улс төрийн талбарт харагдаж болох бүхий л газарт нэр зүсээ хавчуулахыг хичээж зүтгэсэн нь урт удаан замд биеллээ олсон. Зүтгэсний үр дүнд 2020 оны УИХ-ын сонгуульд яллаа. Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхийлөгч болж, Д.Дорлигжавыг Ерөнхий прокурор болоход тэр Ц.Элбэгдоржид найдан, Прокурорын орлогчоор зүтгэсэн ч аанай л жижигдсэн. Жижигдэхээс гадна нам нам дамжин нөмөр бараадаж явсан намтар нь түүнд ихээхэн гай болж байв. Тэр няцахгүй, харагдахын тулд хаа хамаагүй Зам, тээврийн сайдын зөвлөхөөр ажиллаж, улс төрийн хөшигний араар орохыг хүссэн ч санаснаар болсонгүй. Түүнийг юу л гэж АН-ын акулууд хөшигний арын найранд суудал тавьж өгөх билээ. Тиймээс Ховд аймгийг зорьж, Засаг даргын Ахлах зөвлөх гэх албан үүргийг өөртөө наасан. Туйлын хүслээ биелүүлэхийн тулд л хөрсөн дээр нь ажиллахаар шийдсэн бололтой. Тухайн үед Ховд аймгийн Засаг даргаар МАН-аас Д.Галсандондог ажиллаж байв.
Харин зөвлөх Ш.Адьшаа маань буруу талд зөвлөх гээд байсан учраас тэр хоёрын зам тийм ч урт удаан үргэлжлээгүй. Засаг дарга нь ОХУ-д суух Элчин сайдын зөвлөхөөр одож, Ш.Адьшаа ч нийслэлийг зорьсон. Засаг дарга нь МАН-ын угшилтай, зөвлөх нь АН-ын угшилтай ч нам нам дамжсан зэрэг нь нөлөөлсөн байж таарна. Ямартай ч тэр аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгч нар дунд илүү үг дайж зөөсөн гэх зэмийг хүлээдгээс харахад ялихгүй тулга тойрсон зантай байж болох. Мөнхүү Засаг дарга асан Д.Цэвээнравдан, Д.Галсандондог нарын аль аль талд нь ажиллаж, Д.Цэвээнравданг Засаг дарга болгохын тулд ихээхэн хэмжээний мөнгө зарж байсан гэдгийг ч нутгийнхан ярьдаг. Харин өнөөдөр тэр “Төрийн албан хаагч намаас ангид, тогтвортой байхад монгол төрийн бодлого чиглэх ёстой” хэмээн ярьж суугаа харагдсан. Төрөл арилжина,аа гэж... Ийнхүү нийслэлийг зорьж ирсэн түүнд намын аппаратад орон зай олдсонгүй. Энэ үед АН-ын дотоодын дайн баргийн аавын хүү ханцуй шамлаад орох аргагүй байв. Дүрэлзэж байсан учраас Ш.Адьшаа мэт нь энэ гал руу дөхөх ч аргагүй. Удалгүй Ерөнхийлөгчийн сонгууль ч болов, АН-аас нэр дэвшигч Х.Баттулга ч ялалт байгуулав. Ийнхүү харагдахыг хүсэгч маань Ерөнхийлөгчийн орон тооны бус зөвлөхөөр ажиллах болсон юм. Ийнхүү зүтгэж тэмүүлсэний хүчинд 2020 онд монголчууд гэж томд бодоод яахав, ховдчууд УИХ-ын гишүүн болгосон. Ямартай ч өнөөдөр Ш.Адьшаа гэх гишүүн олон ястны нутгаас орог буурал болтлоо зүтгэсний хүчинд парламентад суудал бөглөж, АН-ын бүлэгт данстай байна.
Жич:Үүнийг бичснээс хойш гурван жил өнгөрөгч, эрхэм гишүүн Ш.Адьшаа Ховд аймгийн иргэдийн ахуй амьдрал, эдийн засгийн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж буй Хөшөөтийн уурхайг стратегийн ордод бүртгэж авах тухай байр сууриа илэрхийлж, өнгөрөгч өвөл хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан нь олны таалалд нийцээгүй. Арга ч үгүй. Өөрт нь итгэл хүлээлгэн сонгосон ховдчуудын ахуй амьдралыг тэтгэж байгаа Хөшөөтийн уурхайг "стратегийн ордод бүртгэх" нэрээр зувчуулах гэж байгаа хүнийг хэн таалах билээ. Ийм байр суурь илэрхийлчихээд ховдчуудаас саналд гуйж очихоор хөөгдөх байлгүй.
Улаанбаатар хот 2021 он.
С.Ууганбаяр
